Jakie są rodzaje mutacji?
Najczęstsze mutacje w polskiej populacji (zwane także mutacjami założycielskimi) to takie uszkodzenia DNA, które dotykają konkretnego, dobrze znanego miejsca w genie i są wspólne dla niespokrewnionych osób.
Wszystkie badane mutacje założycielskie mają charakter patogenny, to znaczy, że są związane z podwyższonym ryzykiem zachorowania na nowotwór1-4.
Badanie molekularne w kierunku mutacji założycielskich polega na analizie kilku lub kilkunastu (w zależności od wykonywanego panelu mutacji) miejsc w genach BRCA1 i/lub BRCA2, które to cechują się częstym występowaniem w polskiej populacji.
Istotne jest rozumienie, że negatywny wynik takiego badania (brak mutacji założycielskiej) nie wyklucza możliwości istnienia innej mutacji (niezałożycielskiej) w pozostałej części genu, która nie była analizowana.
Mutacje dziedziczne - zwane także germinalnymi, to mutacje, które mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Obecność mutacji dziedzicznej (germinalnej) możemy stwierdzić w DNA wszystkich komórek organizmu. Do stwierdzenia obecności takiej mutacji wystarczy zbadanie DNA dowolnej tkanki, najczęściej komórek z krwi, śliny lub wymazu z jamy ustnej8-10.
Mutacje niedziedziczne zwane somatycznymi, to takie które obecne są wyłącznie w genach komórek nowotworowych i które nie mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Wykrycie mutacji niedziedzicznych, zwanych somatycznymi, możliwe jest jedynie w badaniu tkanki nowotworowej, a najskuteczniejszą obecnie metodą jest NGS5.
W Polsce badane były dotychczas głównie mutacje założycielskie dlatego negatywny wynik badania genetycznego nie wyklucza mutacji patogennych innych niż założycielskie (germinalnych i somatycznych)6.
Referencje:
- Górski B, Byrski T, Huzarski T, Jakubowska A, Menkiszak J, Gronwald J, Pluzańska A, Bebenek M, Fischer-Maliszewska L, Grzybowska E, Narod SA, Lubiński J. Founder mutations in the BRCA1 gene in Polish families with breast-ovarian cancer. Am J Hum Genet. 2000 Jun; 66 (6): 1963-8. Epub 2000 Apr 28.
- Ratajska M, Brozek I, Senkus-Konefka E, Jassem J, Stepnowska M, Palomba G, Pisano M, Casula M, Palmieri G, Borg A, Limon J. BRCA1 and BRCA2 point mutations and large rearrangements in breast and ovarian cancer families in Northern Poland. Oncol Rep. 2008 Jan; 19 (1): 263-8.
- Górski B, Jakubowska A, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Grzybowska E, Mackiewicz A, Stawicka M, Bebenek M, Sorokin D, Fiszer-Maliszewska Ł, Haus O, Janiszewska H, Niepsuj S, Góźdź S, Zaremba L, Posmyk M, Płuzańska M, Kilar E, Czudowska D, Waśko B, Miturski R, Kowalczyk JR, Urbański K, Szwiec M, Koc J, Debniak B, Rozmiarek A, Debniak T, Cybulski C, Kowalska E, Tołoczko-Grabarek A, Zajaczek S, Menkiszak J, Medrek K, Masojć B, Mierzejewski M, Narod SA, Lubiński J. A high proportion of founder BRCA1 mutations in Polish breast cancer families. Int J Cancer. 2004 Jul 10; 110 (5): 683-6.
- Grzybowska E, Zientek H, Jasinska A, Rusin M, Kozlowski P, Sobczak K, Sikorska A, Kwiatkowska E, Gorniak L, Kalinowska E, Utracka-Hutka B, Wloch J, Chmielik E, Krzyzosiak WJ. High frequency of recurrent mutations in BRCA1 and BRCA2 genes in Polish families with breast and ovarian cancer. Hum Mutat. 2000 Dec; 16 (6): 482-90.
- Walsh T, Casadei S, Lee MK, Pennil CC, Nord AS, Thornton AM, Roeb W, Agnew KJ, Stray SM, Wickramanayake A, Norquist B, Pennington KP, Garcia RL, King MC, Swisher EM. Mutations in 12 genes for inherited ovarian, fallopian tube, and peritoneal carcinoma identified by massively parallel sequencing. Proc Natl Acad Sci U S A. 2011 Nov 1; 108 (44): 18032-7.
- Basta A, Bidziński M, Bieńkiewicz A, Blecharz P, Bodnar L, Jach R, P. Knapp, Kojs Z, Kotarski J, Markowska J, Misiek M, Sznurkowski JJ, Wicherek Ł, Sawicki W, Timorek-Lemieszczuk A, Bahyrycz J, Mądry R. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika, str.
- Curr Gynecol Oncol 2017 r. 7. Ngeow J, Eng C, npj Genomic Medicine volume 1, Article number: 15006 (2016). 8. Vergote I, Bours V, Blaumeiser B, Baurain JF. Facts Views Vis Obgyn. 2016 Sep; 8(3): 161-167.
