Jakie są możliwe scenariusze zlecenia badania BRCA1 i BRCA2?
Istnieją trzy możliwości zbadania czy pacjentka, która zachorowała na raka jajnika posiada mutacje w genach BRCA1 i/lub BRCA2.
Wszystkie są bezpłatne dla kobiet chorych na raka jajnika. Najbardziej optymalna to wykonanie badania zaraz po pobraniu tkanki guza (operacja/ biopsja). Jeśli pacjentka do tej pory nie miała wykonanego badania na obecność mutacji w gena BRCA1 i/lub BRCA2 (bez względu na to, w której linii leczenia się znajduje) może wypożyczyć archiwalny materiał histopatologiczny w postaci bloczka parafinowego (pracownie histopatologiczne maja obowiązek przechowywać taki materiał przez 30 lat)1. Jeśli z jakiegoś powodu materiał tkankowy jest nieosiągalny lub nie diagnostyczny (tzn. nastąpiły takie zmiany uszkadzające DNA w utrwalonej tkance, że materiał nie nadaje się do badania genetycznego żadną z wymienionych wcześniej metod) to możliwe jest przeprowadzenie badania z krwi, śliny lub wymazu z jamy ustnej. Należy pamiętać, że w takim przypadku nie wykryjemy mutacji somatycznych obecnych tylko w tkance nowotworowej.
W trakcie operacji
Pobranie materiału nowotworowego na oddziale szpitalnym (operacja/biopsja)
Ważne 1:
Najczęstszym sposobem pobrania materiału do badania jest operacja wycięcia zajętych nowotworowo tkanek. Czasem u niektórych pacjentek lekarz może pobrać materiał do badania za pomocą biopsji.
Wystawienie skierowania na badania genetyczne w celu identyfikacji mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 metodą NGS i podpisanie świadomej zgody pacjenta na diagnostyczne badania molekularne
Ważne 2:
Ważne jest, by informacja o konieczności wykonania badania na wykrycie mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 była wpisana do skierowania na badanie histopatologiczne. W tym momencie potrzebna jest pisemna zgoda pacjentki na badanie genetyczne.
Badanie materiału w zakładzie patomorfologii
Ważne 3:
Jeśli patomorfolog potwierdzi rozpoznanie nowotworu, dzięki informacji na skierowaniu, będzie mógł wyselekcjonować optymalny materiał do badania molekularnego w celu identyfikacji mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2.
Przekaznie materiału do pracowni badań molekularnych
Ważne 4:
Dalsza wysyłka materiału do badań w pracowni biologii molekularnej jest zależna od szpitala.
Wizyta lekarska z omówieniem wyniku badania oraz ustalenie planu leczenia
Ważne 5:
Wyniki badania molekularnego w kierunku mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 koniecznie muszą być starannie przechowywane przez chorego i jego rodzinę! Wynik ten jest ważny zarówno dla pacjentki jak i jej najbliższej rodziny ze względu na jego decydujący wpływ na decyzje terapeutyczne w procesie leczenia jak również w profilaktyce. To znaczy, że powinien być okazywany w dalszym procesie medycznym zarówno przez pacjentkę jak i przez rodzinę pacjentki, która powinna być objęta ścisłą opieką poradni genetycznej.
W trakcie chemioterapii
Wizyta u lekarza prowadzącego
Ważne 1:
Wyniki badania molekularnego w kierunku mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 koniecznie muszą być starannie przechowywane przez chorego i jego rodzinę! Wynik ten jest ważny zarówno dla pacjentki jak i jej najbliższej rodziny ze względu na jego decydujący wpływ na decyzje terapeutyczne w procesie leczenia jak również w profilaktyce. To znaczy, że powinien być okazywany w dalszym procesie medycznym zarówno przez pacjentkę jak i przez rodzinę pacjentki, która powinna być objęta ścisłą opieką poradni genetycznej.
Pacjent może być skierowany na badanie mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 na każdym etapie procesu terapeutycznego, od momentu rozpoznania, po kolejne nawroty.
Wystawienie rewersu na wypożyczenie tkanki nowotworowej w postaci bloczka parafinowego w celu wykonania badania w kierunku oznaczenia mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 metodą NGS i podpisanie świadomej zgody pacjenta na diagnostyczne badania molekularne
Ważne 2:
Ważne jest, by informacja o konieczności wykonania badania na wykrycie mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 była wpisana do rewersu na badanie histopatologiczne. W tym momencie potrzebna jest pisemna zgoda pacjentki na badanie genetyczne.
- Przygotowanie materiału do badania molekularnego przez patomorfologa
- Badanie w celu wykrycia mutacji BRCA1/2 w pracowni biologii molekularnej
- Wizyta lekarska, omówienie wyniku i dalszego postępowania
Ważne 3:
Wyniki badania molekularnego w kierunku mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 koniecznie muszą być starannie przechowywane przez chorego i jego rodzinę! Wynik ten jest ważny zarówno dla pacjentki jak i jej najbliższej rodziny ze względu na jego decydujący wpływ na decyzje terapeutyczne w procesie leczenia jak również w profilaktyce. To znaczy, że powinien być okazywany w dalszym procesie medycznym zarówno przez pacjentkę, jak i przez rodzinę pacjentki, która powinna być objęta ścisłą opieką poradni genetycznej.
W momencie braku możliwości oznaczenia mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 z tkanki
- Wizyta u lekarza prowadzącego
- Wystawienie skierowania na badanie z krwi, śliny, wymazu z jamy ustnej na wykrycie mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 metodą NGS i podpisanie świadomej zgody pacjenta
Ważne 1:
Jeśli z jakiegoś powodu bloczek parafinowy z materiałem histopatologicznym jest niemożliwy do zdobycia, możemy wykonać badanie z krwi, śliny i płynów z jamy ustnej. Najczęściej takie badanie wykonywane jest z krwi.
Badanie w celu wykrycia mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 w pracowni biologii molekularnej
Ważne 2:
Pamiętaj, że wykryjemy tym sposobem tylko mutacje dziedziczne (germinalne), ale nie wykryjemy mutacji somatycznych.
Wizyta u lekarza prowadzącego, omówienie wyniku i dalszego postępowania
Ważne 3:
Wynik badania genetycznego BRCA1 i/lub BRCA2 koniecznie musi być starannie przechowywany przez chorego i jego rodzinę! Wynik ten jest istotny medyczny nie tylko dla chorej, ale też dla najbliższych z rodzinny pacjentki. To znaczy, że powinien być okazywany w dalszym procesie medycznym zarówno przez pacjentkę, jak i przez rodzinę pacjentki, która powinna być objęta ścisłą opieką poradni genetycznej.
Referencje:
- http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170002435/O/D20172435.pdf. Ostatni dostęp: maj 2020.
Dowiedz
się więcej
Dowiedz się czym dokładnie jest BRCA1/2 i co zrobić, aby
zadbać o siebie i bliskich.